SI TA FALIM NAMAZIN
Pjesė nga namazi
Nė emėr tė All-llahut, Tė Gjithėmėshirshmit, Mėshirėplotit!
Gjithsesi namazi pėr besimtarėt ėshtė detyrim nė kohė tė caktuar.
(Kurani: 4, 103)
Ajo qė e dallon besimtarin nga jobesimtari ėshtė namazi.
(Muhammedi alejhisselam)
Namazi ėshtė kushti i dytė i Islamit pas Shehadetit, pėrndryshe ai ėshtė kushti i parė praktik i Islamit. Namazi ėshtė manifestim praktik i dėshmisė islamemeqė paraqet lidhjen e drejtpėrdrejtė midis krijesės dhe Krijuesit, andaj prej kėtu puna e parė pėr tė cilėn do tė pyetet muslimani nė botėn e amshueshme ėshtė pikėrisht namazi.
KUSHTET E NAMAZIT
Pėr tė qenė namazi i vlefshėm duhet plotėsuar disa kushte:
1. Trupi duhet tė jetė i pastėr
Marrja e guslit. Nė rast se vjen deri te ejakulimi apo kontakti bashkėshortor qoftė edhe pa ejakulim, atėherė duhet larė tėrė trupin duke futur nė fillim ujė nė gojė dhe hundė tre herė. Ky veprim quhet gusėl.
Marrja e abdestit. Po qe se vjen deri te kryerja e nevojės sė madhe apo tė vogėl, lirimi i gazrave, rrjedhja e gjakut apo qelbit nga trupi, humbja e vetėdijes, tė vjellurit me gojė plotė, tė qeshurit me zė gjatė namazit, atėherė duhet larė duart tre herė, duhet futur ujė nė gojė dhe hundė tre herė, duhet larė fytyrėn tre herė, duhet larė krahėt deri mbi bėrryla tre herė, duhet prekur me dorė tė lagur njė tė katėrtėn e kokės, duhet larė veshėt dhe qafėn njė herė dhe nė fund, duhet larė kėmbėt deri mbi nyja njė herė. Ky veprim quhet abdest.
Vėrejtje: Nė Islam veprat vlerėsohen sipas qėllimeve andaj, pėrderisa gusli dhe abdesti merren pėr tiu afruar All-llahut, ato duhet bėrė nė emėr tė All-llahut duke e thėnė nė fillim Bismil-lahin.
2. Rrobat dhe vendi ku falemi duhet tė jenė tė pastra
3. Trupi duhet tė jetė i mbuluar. Meshkujt e kanė kusht tė jenė tė mbuluar prej mbi kėrthizė e deri nėn gjunj kurse femrat tėrė trupin pėrveē fytyrės, duarve nėn nyje dhe kėmbėve nėn zogj.
4. Kur tė falemi duhet tė drejtohemi nė drejtim tė Qabes. Drejtimi kah Qabeja quhet Kible.
5. Namazin duhet ta falim nė kohėn e duhur. Namazi nuk lejohet tė falet pas kohe pėrpos nė tre raste: Nėse kemi harruar, nėse kemi qenė duke fjetur dhe nėse e kemi humbur vetėdijen.
6. Duhet bėrė nijjet. Kur ta falim namazin pėrkatės, ta kemi pėr qėllim po atė namaz. Mund ta shprehim edhe gojarisht.
KOHĖT E FALJES
1. Sabahu. Falet nė agim prej kur fillon dallimi midis errėsirės sė natės dhe dritės sė zbehtė tė mėngjesit dhe vazhdon deri para lindjes sė diellit.
2. Dreka. Falet para se tė lėvizė dielli prej zenitit (tė kalojė prej kupės sė qiellit) dhe vazhdon deri kur hija e objektit fiton gjatėsinė e vetė objektit.
3. Ikindia. Falet prej pas mbarimit tė kohės sė drekės dhe vazhdon deri para perėndimit tė diellit.
4. Akshami. Falet prej pas perėndimit tė diellit deri nė errėsimin e horizontit.
5. Jacia. Falet pasi qė horizonti tė errėsohet plotėsisht, deri nė mbarim tė natės, para agimit.
REKATET E NAMAZEVE
Namazi pėrbėhet nga pjesėt e quajtura rekate. Namazet qė janė urdhėr i All-llahut quhen farz (detyrim i domosdoshėm), kurse ato qė janė porosi e Pejgamberit quhen sunnet (traditė e preferueshme). Sipas drejtimit hanefi, namazi i Pejgamberit i urdhėruar nga All-llahu nė mėnyrė indirekte quhet vaxhib.
-Sabahu ka 4 rekate - 2 sunnet dhe 2 farz.
-Dreka ka 10 rekate - 4 sunnet, 4 farz dhe 2 sunnet.
-Ikindia ka 8 rekate - 4 sunnet dhe 4 farz.
-Akshami ka 5 rekate - 3 farz dhe 2 sunnet.
-Jacia ka 13 rekate - 4 sunnet, 4 farz, 2 sunnet dhe 3 vaxhib.
-Xhumaja - falet njė herė nė javė dhe ėshtė obligim tė falet me xhemat vetėm nė xhami. Falet nė kohėn e drekės dhe ka po ashtu 10 rekate - 4 sunnet, 2 farz dhe 4 sunnet.
MĖNYRA E TĖ FALURIT DHE KONDITAT E NAMAZIT
1. Bėrja nijjet. Para se ta fillojmė faljen duhet qė tė vendosim me zemėr dhe ta bėjmė nijjet namazin pėrkatės.
REKATI I PARĖ
2. Tekbiri fillestar. Pasi qė tė vendosim tė falemi, meshkujt i ngrenė duart me shuplaka tė kthyera kah Kibleja deri nė pulpat e veshėve, kurse femrat i ngrenė duart deri nė kraharor, dhe themi All-llahu ekber. Ky veprim quhet tekbir fillestar. (Foto 1, 2)
3. Kijami. Mė pas i lėshojmė duart tė djathtėn mbi tė majtėn, meshkujt e vėndojnė tė djathtėn mbi tė majtėn nėn kėrthizė, ashtu qė me gishtin e madh dhe gishtin tregues tė dorės sė djathtė e lidhin tė majtėn, kurse femrat vetėm e vėndojnė tė djathtėn mbi tė majtėn nė gjoks. (Foto 3, 4)
Qėndrimi nė kėmbė quhet kijam me ērast themi:
Lexojmė subhaneken:
SUBHANEKELL-LLAHUMME VE BI HAMDIKE VE TEBAREKESMUKE VE TEALA XHED-DUKE VE LA ILAHE GAJRUKE
Pastaj Fatihanė bashkė me Eudhubil-lahin:
EUDHUBIL-LAHI MINESH-SHEJTANIRR-RRAXHIM BIS-MIL-LAHIRR-RRAHMANIRR-RRAHIM
ELHAMDULIL-LAHI RABBIL ALEMIN. ERR-RRAHMANIRR-RRAHIM. MALIKI JEUMID-DIN. IJJAKE NABUDU VE IJJAKE NESTEIN. IHDINAS-SIRATAL MUSTEKIM. SIRATAL-LEDHINE ENAMTE ALEJHIM GAJRIL MAGDUBI ALEJHIM VE LED-DAAL-LIN. AMIN
Dhe nė fund themi njė sure, si pėr shembull:
INNA AATAJNA KEL KEUTHER FE SAL-LI LI RABBIKE VENHAR INNE SHANIEKE HUVEL EBTER
4. Rukuja. Duke thėnė All-llahu ekber kėrrusemi dhe i vemė duart nė gjunj. Nė kėtė pozitė e cila quhet ruku, themi tre herė: SUBHANE RABBIJEL ADHIM (Foto 5, 6). Duke thėnė SEMIALL-LLAHU LIMEN HAMIDEH drejtohemi dhe themi: RABBENA LEKEL HAMD
5. Sexhdeja. Duke thėnė All-llahu ekber pėrulemi, e vemė ballin nė tokė dhe themi tre herė: SUBHANE RABBIJEL AALA. Nė kėtė pozitė, e cila quhet sexhde, pėrveē ballit nė tokė duhet prekur edhe hunda kurse duart i vemė paralel me fytyrėn afėr saj. (Foto 7,
Pastaj ngrihemi nga sexhdeja, rrimė ulur derisa tė themi: RABBIGFIRLI RABBIGFIRLI dhe pėrsėri duke thėnė All-llahu ekber bėjmė edhe njė sexhde. Kėtu mbaron rekati i parė, pastaj duke thėnė All-llahu ekber ngrihemi nė kėmbė pėr rekatin e dytė.
REKATI I DYTĖ
Rekatin e dytė e fillojmė me Bismil-lahin e pastaj e lexojmė Fatihanė dhe njė sure, pėr shembull:
KULHUVALL-LLAHU EHAD. ALL-LLAHUS-SAMED. LEM JELID VE LEM JULED. VE LEM JEKUL-LEHU KUFUVEN EHAD.
Pastaj shkojmė nė ruku, ngrihemi dhe shkojmė nė sexhde njėlloj si nė rekatin e parė.
6. Ulja e fundit. Pas sexhdes sė dytė tė rekatit tė dytė duke thėnė All-llahu ekber ulemi, duke i mbajtur kėmbėt nė atė pozitė siē ėshtė treguar nė foton 9 dhe 10, pastaj themi:
ET-TEHIJJATU LIL-LAHI VES-SALAVATU VET-TAJJIBATU ES-SELAMU ALEJKE EJJUHEN-NEBIJJU VE RAHMETULL-LLAHI VE BEREKATUHU. ES-SELAMU ALEJNA VE ALA IBADIL-LAHIS-SALIHIN.
ESHHEDU EN LA ILAHE IL-LALL-LLAH VE ESHHEDU ENNE MUHAMMEDEN ABDUHU VE RESULUHU
ALL-LLAHUMME SAL-LI ALA MUHAMMEDIN VE ALA ALI MUHAMMED KEMA SAL-LEJTE ALA IBRAHIME VE ALA ALI IBRAHIME INNEKE HAMIDUN MEXHID
ALL-LLAHUMME BARIK ALA MUHAMMEDIN VE ALA ALI MUHAMMED KEMA BAREKTE ALA IBRAHIME VEALA ALI IBRAHIME INNEKE HAMIDUN MEXHID
RABBENA ATINA FID-DUNJA HASENETEN VE FIL AHIRETI HASENETEN VE KINA ADHABEN-NAR
RABBENAGFIRLI VE LIVALIDEJJE VE LIL MUMININE JEUME JEKUMUL HISAB
Pastaj e kthejmė kokėn nė tė djathtė dhe themi:
ES-SELAMU ALEJKUM VE RAHMETULL-LLAH
Dhe nė tė majtė duke i thėnė tė njėjtat fjalė. (Foto 11, 12)
NAMAZI I SABAHUT
Namazi i sabahut, si dy rekatet sunnet ashtu edhe dy rekatet farz, falen nė atė mėnyrė siē e kemi shpjeguar faljen mė sipėr.
NAMAZI I DREKĖS
Katėr rekatet sunnet tė drekės. Dy rekatet e para falen njėlloj si nė namazin e sabahut pėrveē se nė uljen e fundit ndalemi te Shehadeti, ngrihemi duke thėnė All-llahu ekber dhe e vazhdojmė rekatin e tretė. Nė tė tretin fillojmė prej Bismil-lahit, e lexojmė Fatihanė dhe njė sure pastaj vazhdojmė kėshtu edhe rekatin e katėrt, njėjtė si nė rekatin e dytė tė sabahut.
Katėr rekatet farz tė drekės. Dallimi nga katėr rekatet sunnet tė drekės ėshtė se nė farz tė drekės nė rekatin e tretė dhe tė katėrt pas Fatihasė nuk lexohet sureja.
Dy rekatet sunnet tė drekės falen njėlloj si sunneti i sabahut.
NAMAZI I IKINDISĖ
Katėr rekatet sunnet tė ikindisė. Dallimi nga katėr rekatet sunnet tė drekės ėshtė se nė uljen e rekatit tė dytė pas Shehadetit, duhet lexuar edhe lutjet tjera deri nė fund, kurse pas ngritjes nė rekatin e tretė duhet ta lexojmė nė fillim Subhaneken pastaj Eudhubil-lahin dhe Bismil-lahin dhe vazhdojmė nė tė njėjtėn mėnyrė.
Katėr rekatet farz tė ikindisė, falen njėlloj si farzet e drekės.
NAMAZI I AKSHAMIT
Tre rekatet farz tė akshamit falen njėlloj si farzi i drekės, pėrveē se nė rekatin e tretė nuk ngrihemi pėr nė rekatin e katėrt por ulemi dhe i themi lutjet e uljes deri nė fund, pastaj japim selam.
Dy rekatet sunnet tė akshamit falen njėlloj si sunneti i sabahut.
NAMAZI I JACISĖ
Katėr rekatet sunnet tė jacisė falen njėlloj si sunneti i ikindisė.
Katėr rekatet farz tė jacisė falen njėlloj si farzi i drekės.
Dy rekatet sunnet tė jacisė falen njėlloj si sunneti i sabahut.
Tre rekatet vaxhib tė vitrit. Vitėr namazi i cili falet pas jacisė falet njėlloj si farzi i akshamit, pėrveē se nė rekatin e tretė pas Fatihasė duhet lexuar edhe njė sure. Pastaj marrim tekbir duke thėnė All-llahu ekber, i lidhim duart dhe e lexojmė lutjen e kunutit:
ALL-LLAHUMME INNA NESTEINUKE VE NESTAGFIRUKE VE NESTEHDIKE VE NUMINU BIKE VE NETUBU ILEJKE VE NETEVEK-KELU ALEJKE VE NUTHNI ALEJKE HAJRE KUL-LEHU NESHKURUKE VE LA NEKFURUKE VE NAHLEU NE NETRUKU MEN JEFXHURUKE
ALL-LLAHUMME IJJAKE NABUDU VE LEKE NUSAL-LI VE NESXHUDU VE ILEJKE NESAA VE NAHFIDU NERXHU RAHMETEKE VE NAHSHA ADHABEKE INNE ADHABEKE BIL KUFFARI MULHIK
Mė pas shkojmė nė ruku dhe kėshtu vazhdojmė deri nė fund tė namazit tė vitrit.
NAMAZI I XHUMASĖ
Katėr rekatet e sunnetit tė xhumasė falen njėlloj si katėr rekatet e sunnetit tė drekės.
Dy rekatet e farzit tė xhumasė. Pas hutbes tė cilėn e ligjėron imami falen dy rekatet farz tė xhumasė, tė cilat falen njėlloj sikur farzi i sabahut.
Katėr rekatet e sunnetit tė xhumasė falen njėlloj si katėr rekatet e sunnetit tė drekės.
Vėrejtje: Kur namazet farz i falim me imam, nė atė rast duhet qė Fatihanė dhe suren mos ti lexojmė. Kur imami lexon me zė (nė farzet e akshamit, jacisė, sabahut dhe xhumasė) ta dėgjojmė, e kur i lexon nė heshtje (nė farzet e drekės dhe ikindisė), tė heshtim.
All-llahu mos na ndaftė nga tė falurit pėr Tė. Amin!
Pėrgatiti Ymer Musa
marrur nga "zeri islam"